अचूक गट ओळखा : Maharashtra State Board 12th HSC Important Questions and Answers Geography Marathi Medium

 अचूक गट ओळखा :

 

प्रकरण १ : लोकसंख्या : भाग १ 

(१) लोकसंख्येच्या वितरणावर परिणाम करणारे प्राकृतिक घटक

(अ) प्राकृतिक रचना - पाण्याची उपलब्धता - हवामान मृदा -

(ब) शेती - नागरीकरण - खाणकाम वाहतूक -

(क) वाहतूक - • हवामान - शेती - शासकीय धोरण

उत्तर : (अ)

 

(२) लोकसंख्येच्या वितरणावर परिणाम करणारे मानवी घटक

(अ) प्राकृतिक रचना - पाण्याची उपलब्धता - हवामान - मृदा

(ब) शेती - नागरीकरण - खाणकाम - • वाहतूक

(क) वाहतूक - हवामान - शेती - शासकीय धोरण

उत्तर : (ब)

 

(३) लोकसंख्येच्या वितरणावर परिणाम करणारे सामाजिक घटक

(अ) प्राकृतिक रचना - पाण्याची उपलब्धता हवामान - मृदा

(ब) शेती - नागरीकरण - खाणकाम वाहतूक -

(क) धर्म - एकजिनसीपणा सामाजिक सुरक्षितता - कुटुंब व्यवस्था -

उत्तर : (क)

 

(४) लोकसंख्या संक्रमण सिद्धांत पहिला टप्पा

(अ) अतिशय स्थिर - जन्मदर अधिक मृत्युदर अधिक सदयःस्थितीत - कोणताही देश नाही.

(ब) आरंभीच्या काळात विस्तारणारा जन्मदर स्थिर मृत्युदरात घट - - कांगो, बांग्लादेश, नायजर, युगांडा -

(क) नंतरच्या काळात विस्तारणारा - जन्मदर कमी होतो - मृत्युदर कमी होतो - चीन, भारत

उत्तर : (अ)

 

(५) लोकसंख्या संक्रमण सिद्धांत दुसरा टप्पा

(अ) अतिशय स्थिर जन्मदर अधिक मृत्युदर अधिक सदयःस्थितीत - - - कोणताही देश नाही.

(ब) आरंभीच्या काळात विस्तारणारा जन्मदर स्थिर मृत्युदरात घट - - - कांगो, बांग्लादेश, नायजर, युगांडा

(क) नंतरच्या काळात विस्तारणारा जन्मदर कमी होतो - मृत्युदर कमी - होतो - चीन, भारत

उत्तर : (ब)

 

(६) लोकसंख्या संक्रमण सिद्धांत तिसरा टप्पा

(अ) अतिशय स्थिर जन्मदर अधिक मृत्युदर अधिक सदयःस्थितीत - कोणताही देश नाही

(ब) आरंभीच्या काळात विस्तारणारा जन्मदर स्थिर मृत्युदरात घट - - कांगो, बांग्लादेश, नायजर, युगांडा

(क) नंतरच्या काळात विस्तारणारा जन्मदर कमी होतो - मृत्युदर कमी - होतो - चीन, भारत

उत्तर : (क)

 

(७) लोकसंख्या संक्रमण सिद्धांत चौथा टप्पा

(अ) कमी बदल दर्शवणारा - जन्मदर आणखीन कमी जन्मदरापेक्षा अधिक अमेरिकेची संयुक्त संस्थाने - - मृत्युदर हा

(ब) आरंभीच्या काळात विस्तारणारा कांगो, बांग्लादेश, नायजर, युगांडा जन्मदर स्थिर - मृत्युदरात घट -

(क) नंतरच्या काळात विस्तारणारा जन्मदर कमी होतो - मृत्युदर कमी 1 होतो - चीन, भारत

उत्तर : (अ)

 

(८) लोकसंख्या संक्रमण सिद्धांत पाचवा टप्पा

(अ) कमी बदल दर्शवणारा जन्मदर आणखीन कमी जन्मदरापेक्षा अधिक • अमेरिकेची संयुक्त संस्थाने - मृत्युदर हा

(ब) आरंभीच्या काळात विस्तारणारा कांगो, बांग्लादेश, नायजर, युगांडा जन्मदर स्थिर - मृत्युदरात घट -

(क) ऋणात्मक वाढीचा टप्पा- जन्मदर हा मृत्युदरापेक्षा कमी होतो मृत्युदराशी जन्मदर समान होतो स्वीडन, फिनलँड

उत्तर : (क) -

 

 

प्रकरण २ : लोकसंख्या : भाग २

 

(९) लोकसंख्या स्थलांतराची प्राकृतिक कारणे -

(अ) पूर - दुष्काळ भूकंप - ज्वालामुखी.

(ब) रोजगाराच्या शोधात - राहणीमान उंचावण्यासाठी अधिक वेतनाची - नोकरी व्यवसायासाठी. -

(क) भेदभाव - शिक्षण आरोग्य विवाह. -

उत्तर : (अ)

 

(१०) लोकसंख्या स्थलांतराची आर्थिक कारणे -

(अ) पूर दुष्काळ भूकंप ज्वालामुखी. - -

(ब) रोजगाराच्या शोधात राहणीमान उंचावण्यासाठी - अधिक वेतनाची नोकरी - व्यवसायासाठी.

(क) भेदभाव - शिक्षण - आरोग्य - विवाह.

उत्तर : (ब)

 

(११) लोकसंख्या स्थलांतराची सामाजिक कारणे -

(अ) पूर दुष्काळ - भूकंप ज्वालामुखी.

(ब) रोजगाराच्या शोधात - राहणीमान उंचावण्यासाठी - अधिक वेतनाची नोकरी -व्यवसायासाठी.

(क) भेदभाव - शिक्षण आरोग्य - विवाह. -

उत्तर : (क)

 

(१२) लोकसंख्या स्थलांतराची राजकीय कारणे -

(अ) राजकीय धोरण- राजकीय अस्थिरता - परकीय आक्रमण - युद्धजन्य परिस्थिती.

(ब) रोजगाराच्या शोधात - राहणीमान उंचावण्यासाठी - अधिक वेतनाची - नोकरी - व्यवसायासाठी.

(क) भेदभाव - शिक्षण - आरोग्य - विवाह.

उत्तर : (अ)

 

 

प्रकरण ३ : मानवी वस्ती आणि भूमी उपयोजन

 

(१३) मानवी वस्तीच्या स्थानावर परिणाम करणारे प्राकृतिक घटक

(अ) भूपृष्ठरचना - पाणीपुरवठा - जमीन - हवामान

(ब) शेती - उद्योगधंदे - व्यापार व बाजारपेठ  - वाहतूक व दळणवळण व्यवसाय

(क) सामाजिक विविधता - धर्म व भाषा - जाती व वर्ण-व्यवस्था - साथीचे निर्मूलन

उत्तर : (अ)

 

(१४) मानवी वस्तीच्या स्थानावर परिणाम करणारे सामाजिक व सांस्कृतिक घटक -

(अ) भूपृष्ठरचना - पाणीपुरवठा - जमीन - हवामान

(ब) शेती उदयोगधंदे व्यापार व बाजारपेठ वाहतूक व दळणवळण व्यवसाय - -

(क) सामाजिक विविधता - धर्म व भाषा - जाती व वर्णव्यवस्था - साथीचे निर्मूलन

उत्तर : (क)

 

(१५) मानवी वस्तीच्या स्थानावर परिणाम करणारे आर्थिक घटक

(अ) भूपृष्ठरचना - पाणीपुरवठा - जमीन – हवामान

(ब) शेती  - उद्योगधंदे - व्यापार व बाजारपेठ -  वाहतूक व दळणवळण

(क) सामाजिक विविधता -  धर्म व भाषा  - जाती व वर्णव्यवस्था -  साथीचे निर्मूलन

उत्तर : (ब)

 

(१६) मानवी वस्तीच्या स्थानावर परिणाम करणारे राजकीय घटक -

(अ) भूपृष्ठरचना - पाणीपुरवठा - जमीन  - हवामान

(ब) धार्मिक युद्धे - संरक्षण  - राजकीय तणाव  - राजकीय धोरण

(क) सामाजिक विविधता -  धर्म व भाषा  - जाती व वर्णव्यवस्था - साथीचे निर्मूलन

उत्तर : (ब)

 

(१७) नागरी वस्त्यांचे लोकसंख्येनुसार प्रकार -

(अ) नगर- महानगर - प्रमहानगर - महाकाय नगर

(ब) रेषाकृती वस्त्या  - आयताकृती वस्त्या  - वर्तुळाकार वस्त्या -  त्रिकोणी वस्त्या

(क) प्रशासकीय  - धार्मिक -  पर्यटन -  वाहतूक

उत्तर : (अ)

 

(१८) नागरी वस्त्यांचे कार्यानुसार प्रकार -

(अ) नगर- महानगर  - प्रमहानगर - महाकाय नगर

(ब) रेषाकृती वस्त्या -  आयताकृती वस्त्या -  वर्तुळाकार वस्त्या  - त्रिकोणी वस्त्या

(क) प्रशासकीय  - धार्मिक  - पर्यटन -  वाहतूक

उत्तर : (क)

 

(१९) नागरी व ग्रामीण वस्त्यांचे प्रारूपानुसार प्रकार

(अ) नगर- महानगर  - प्रमहानगर  - महाकाय नगर

(ब) रेषाकृती वस्त्या  - आयताकृती वस्त्या  - वर्तुळाकार वस्त्या  - त्रिकोणी वस्त्या

(क) प्रशासकीय -  धार्मिक -  पर्यटन -  वाहतूक -

उत्तर : (ब)

 

(२०) नागरी भूमी उपयोजनाचे वर्गीकरण -

(अ) वन - बिगरशेती ओसाड व अनुत्पादक भूमी  - कायमस्वरूपी  गायरान व चराऊ

(ब) निवासी क्षेत्र  - औदयोगिक क्षेत्र  - व्यापारी क्षेत्र  - संस्थात्मक क्षेत्र

(क) चालू पडजमीन- निव्वळ लागवडीखालील  - सीमांकित भूखंड - मनोरंजनाखालील क्षेत्र

उत्तर : (ब)

 

(२१) ग्रामीण भूमी उपयोजनाचे वर्गीकरण -

(अ) वन - बिगरशेती ओसाड व अनुत्पादक भूमी  -  कायमस्वरूपी गायरान व चराऊ

(ब) निवासी क्षेत्र - औदयोगिक क्षेत्र - व्यापारी क्षेत्र  - संस्थात्मक क्षेत्र

(क) चालू पडजमीन - निव्वळ लागवडीखालील  - सीमांकित भूखंड - मनोरंजनाखालील क्षेत्र उत्तर : (अ)

 

 

प्रकरण ४ : प्राथमिक आर्थिक क्रिया

 

(२२) मानवाच्या प्राथमिक आर्थिक क्रिया.

(अ) शिकार  - मासेमारी - लाकूडतोड - पशुपालन

(ब) कृषीवर आधारित  - सागरी उत्पादनांवर आधारित - खनिजांवर आधारित  - वनांवर आधारित

(क) व्यापार - वाहतूक संदेशवहन - इतर सेवा

उत्तर : (अ)

 

 

प्रकरण ५ द्वितीयक आर्थिक क्रिया :

(२३) कच्च्या मालाच्या स्रोतानुसार केलेले उद्योगांचे वर्गीकरण.

(अ) शिकार  -  मासेमारी - लाकूडतोड - पशुपालन.

(ब) कृषीवर आधारित सागरी  - उत्पादनांवर आधारित  - खनिजांवर आधारित  - वनांवर आधारित.

(क) व्यापार - वाहतूक संदेशवहन - इतर सेवा.

उत्तर : (ब)

 

(२४) मानवाच्या द्वितीयक आर्थिक क्रिया.

(अ) शिकार - मासेमारी  - लाकूडतोड - पशुपालन.

(ब) कृषीवर आधारित उद्योग  - मोठे उद्योग  - सूक्ष्म, लघू आणि मध्यम उद्योग - कुटीरोद्योग किंवा गृहोदयोग.

(क) व्यापार - वाहतूक -  संदेशवहन - इतर सेवा. -

उत्तर : (ब)

 

२५) उद्योगांच्या स्थानिकीकरणावर परिणाम करणारे प्राकृतिक घटक.

(अ) जागा किंवा जमिनीची उपलब्धता पाणी आणि वीजपुरवठा - कच्च्या मालाची उपलब्धता - हवामान.

(ब) कामगार - उदयोगधंदे व्यापार व बाजारपेठ - वाहतूक.

(क) बाजारपेठ सान्निध्य - भांडवल विशेष आर्थिक क्षेत्र  - स्थान विभाजन.

उत्तर : (अ)

 

(२६) कृषीवर आधारित उद्योग.

(अ) साखर कारखाने - कापड गिरण्या  - खाद्यपदार्थ प्रक्रिया - उदयोग - फळे व भाजीपाला प्रक्रिया उद्योग.

(ब) कृषीवर आधारित उद्योग  - मोठे उदयोग - सूक्ष्म, लघु आणि मध्यम उद्योग - कुटीरोद्योग किंवा गृहोद्योग.

(क) व्यापार - वाहतूक  -  संदेशवहन  - इतर सेवा.

उत्तर : (अ)

 

(२७) सागरी उत्पादनांवर आधारित उदयोग.

(अ) साखर कारखाने - कापड गिरण्या - खाद्यपदार्थ प्रक्रिया उदयोग - फळे व भाजीपाला प्रक्रिया उदयोग.

(ब) मत्स्योत्पादनावर प्रक्रिया करून डबाबंद करणे - मोती  - शंख - शिंपले - मत्स्यतेल.

(क) राळ - वाहतूक - संदेशवहन - इतर सेवा.

उत्तर : (ब)

 

(२८) प्राणिजन्य उत्पादनांवर आधारित उदयोग.

(अ) साखर कारखाने - कापड गिरण्या -  खाद्यपदार्थ प्रक्रिया - उदयोग - फळे व भाजीपाला प्रक्रिया उदयोग.

(ब) मत्स्योत्पादनावर प्रक्रिया करून डबाबंद करणे - मोती  - शिंपले - मत्स्यतेल.

(क) मांस प्रक्रिया - दुग्धोत्पादन प्रक्रिया - कमावलेली कातडी - हाडे व शिंगे.

उत्तर : (क)

 

(२९) उद्योगांची मालकी कोणाकडे आहे यावर आधारित उद्योग.

(अ) साखर कारखाने - कापड गिरण्या - खादयपदार्थ प्रक्रिया उद्योग - फळे व भाजीपाला प्रक्रिया उदयोग.

(ब) सार्वजनिक क्षेत्र - खाजगी क्षेत्र - संयुक्त क्षेत्र - सहकारी क्षेत्र.

(क) मांस प्रक्रिया - दुग्धोत्पादन प्रक्रिया - कमावलेली कातडी - हाडे व शिंगे.

उत्तर : (ब)

 

 

प्रकरण ६ : तृतीयक आर्थिक क्रिया

 

(३०) तृतीयक क्रिया

(अ) दूरसंचार - दृक्-श्राव्य आंतरजाल - टपाल. -

(ब) टपाल - दूरसंचार - व्यापार - आंतरजाल.

(क) घाऊक - - किरकोळ - वाहतूक - आठवडा बाजार.

उत्तर : (अ)

 

प्रकरण ७ : प्रदेश आणि प्रादेशिक विकास

 

(३१)

'अ'-  सातपुडा- दख्खन - आल्प्स - रॉकीज

'ब' - यवतमाळ  - अमरावती - सोलापूर - बृहन्मुंबई

'क' - थर - सहारा - हिमालय - गोबी

'ड - मराठवाडा  -खानदेश - विदर्भ - कोकण

उत्तर : (ड)

 

(३२)

'अ'- मैदाने - सरोवर  -पर्वत - पठारे

'ब' - वायुदाब - नदया - तापमान  -आर्द्रता

'क' - विषुववृत्तीय वने  - काटेरी वने - सुंदरी वने  -पानझडी वने

'ड - मासेमारी  -लाकूडतोड - शेती - बेकरी

उत्तर : (क)

 

प्रकरण ८ : भूगोल : स्वरूप व व्याप्ती

 

'अ' गट -   भूरूपशास्त्र - हवामानशास्त्र - जैव भूगोल - ऐतिहासिक भूगोल

'ब' गट - नकाशाशास्त्र - सर्वेक्षण - माहिती संकलन -  GIS / GPS

'क' गट - पर्यटन - वनसंवर्धन - वन्य प्राणी संवर्धन - संस्कृती संवर्धन

'ड' गट - राजकीय भूगोल - प्राकृतिक भूगोल - लोकसंख्या भूगोल - आर्थिक भूगोल

उत्तर : (ब)